Co to jest odleżyna?
Odleżyna to miejscowe uszkodzenie skóry i/lub głębiej położonych tkanek (np. tkanki podskórnej i mięśni), spowodowane długotrwałym uciskiem, tarciem lub ścinaniem. Najczęściej występuje u osób unieruchomionych, przewlekle chorych lub starszych, które przez dłuższy czas przebywają w jednej pozycji, np. leżącej lub siedzącej.
Przyczyny powstawania odleżyn:
- Długotrwały ucisk – zwłaszcza na wystające części ciała (kość ogonowa, pięty, biodra, łokcie).
- Tarcie – np. ocieranie skóry o pościel lub ubranie.
- Siły ścinające – np. gdy pacjent zsuwa się po łóżku i dochodzi do przesunięcia skóry względem tkanek głębokich.
- Nieprawidłowa pielęgnacja – np. wilgotna skóra (z potu, moczu), brak higieny.
- Niedożywienie i odwodnienie – pogarszają kondycję skóry i zdolność gojenia się ran.
- Choroby przewlekłe – np. cukrzyca, miażdżyca, choroby neurologiczne.
Zapobieganie powstawaniu odleżyn:
- Regularna zmiana pozycji chorego (co 2 godziny) pomaga zmniejszyć nacisk na skórę i naczynia krwionośne.
- Używanie materacy przeciwodleżynowych.
- Pielęgnacja skóry – należy utrzymywać ją w suchości i czystości. Dodatkowo, aby zachować elastyczność skóry i zapobiec jej pękaniu, należy ją odpowiednio nawilżać.
- Odpowiednie nawodnienie i dieta bogata w białko, witaminy i minerały, wspomagają naprawę tkanek i zapobiegają odwodnieniu.
- Edukacja opiekunów i personelu medycznego.
Leczenie odleżyn:
1. Leczenie miejscowe:
- Oczyszczanie rany z martwicy (chirurgicznie lub enzymatycznie).
- Stosowanie opatrunków specjalistycznych (hydrokoloidowe, alginianowe, piankowe).
- Kontrola zakażenia (czasem antybiotykoterapia miejscowa lub ogólna).
- Leczenie bólu.
2. Leczenie chirurgiczne:
- W przypadkach zaawansowanych – przeszczepy skóry, chirurgiczne zamknięcie rany.
3. Wspomaganie ogólne:
- Suplementacja zgodnie zaleceniami lekarza.
- Leczenie chorób współistniejących.
Odleżyny to poważne powikłanie unieruchomienia, które wymaga zarówno profilaktyki, jak i kompleksowego leczenia. Im wcześniej zostaną wykryte, tym większa szansa na skuteczne leczenie bez trwałych uszkodzeń.