Stopniowy spadek gęstości kości jest naturalnym procesem związanym z wiekiem. Jednak niektórzy mogą tracić gęstość kości znacznie szybciej i w takiej sytuacji mówi się o występowaniu osteoporozy. Jest to choroba kości, charakteryzująca się postępującym ubytkiem masy kostnej oraz upośledzeniem jakości budowy tkanki kostnej. Objawy te skutkują kruchością kości i w konsekwencji prowadzą do zwiększonego ryzyka złamań.
Niektóre z czynników ryzyka rozwoju osteoporozy to:
- występowanie choroby w rodzinie,
- podeszły wiek,
- płeć żeńska,
- palenie papierosów,
- brak wystarczającej aktywności fizycznej.
Podczas wykonywania ruchu, kości są obciążane zarówno przez napięcie mięśni, docisk stawów, jak również podłoża. Powoduje to powstawanie korzystnych naprężeń w kości. Powszechnie wiadomo, że kość dostosowuje swoją gęstość i strukturę w sposób, który poprawia jej wytrzymałość. W pewnych granicach, wyższe naprężenia stanowią ochronę przed spadkiem gęstości kości, a ćwiczenia z obciążeniem zapewniają lepszy bodziec niż aktywność bez obciążenia.
Wytrzymałość kości zmienia się więc proporcjonalnie do obciążenia. Im mniejszy nacisk, tym słabnie wytrzymałość kości, a im większe jest obciążenie, tym ciało się dostosowuje i musi wzmocnić kości i mięśnie. Ciężar nie może być jednak zbyt duży, ponieważ wtedy może dochodzić do przeciążeń i mikrouszkodzeń kości. W związku z tym fizjoterapeuci odgrywają bardzo ważną rolę zarówno w profilaktyce jak i usprawnianiu pacjentów z osteoporozą. Dobranie odpowiednich ćwiczeń, odbywa się indywidualnie, po przeprowadzeniu diagnostyki fizjoterapeutycznej. Należy uwzględnić między innymi wydolność wysiłkową pacjenta oraz występujące choroby współistniejące. Dobrze zaprojektowany program ćwiczeń obejmuje:
- ćwiczenia siłowe,
- trening równowagi,
- ćwiczenia funkcjonalne.
Odpowiednio dobrany, długoterminowy programach ćwiczeń pozwala poprawić masę i wytrzymałość kostną, zwiększyć siłę mięśniową oraz zapobiegać upadkom.
